Brood gezond of niet?

We eten met z’n allen veel te veel (snelle) koolhydraten,  zo’n 70% van onze dagelijkse voedingsconsumptie vullen we met brood, pasta, aardappels en rijst. Vooral brood staat vaak op het menu, de meeste mensen eten nog steeds ’s morgens én ’s middags hun boterham. Maar die boterham, die good old boterham, die is de laatste tijd steeds vaker onderwerp van een felle discussie. Er is een ware broodhype gaande! Er worden ferme uitspraken gedaan: geen brood meer eten, van brood ga je dood! En steeds vaker wordt de vraag gesteld:  eet jij nog brood? Hoe zit het nou, is brood gezond of niet?

Aanstichters van de broodhype zijn populaire boeken als de Voedselzandloper en Broodbuik. Volgens deze boeken dien je tarwe, en dus ook tarwebrood, volledig uit je menu te schrappen. Tarwe is namelijk de bron van al het kwaad, de grote boosdoener. Genetisch zouden wij  niet gemaakt zijn om grote hoeveelheden tarwe binnen te krijgen en door te stoppen met het eten van tarwe, zullen we het verouderingsproces tegen gaan en verminderen we de kans op allerlei welvaartziektes zoals darmproblemen, diabetes, hartklachten en huidaandoeningen. Verder zou tarwe net zo verslavend zijn als drugs….

Dat klinkt heftig. Tijd voor enige nuance…. Brood is dus de grote boosdoener, maar waarom eigenlijk? Ik zet voor je op een rij welke nadelen er zitten aan het eten van brood en waarom we best wat minder brood zouden kunnen gaan eten.

Tarwe

Om eerst maar eens op de tarwe terug te komen; tarwe is niet alleen een belangrijk ingrediënt in brood en pasta, maar wordt in ontzettend veel voedingsmiddelen gebruikt; in koekjes, pannenkoeken, fast food, cake, kant- en klare producten waar tarwe vaak als bindmiddel wordt gebruikt, bouillonblokjes en snoep. Het elimineren van tarwe, zoals deze populaire boeken voorstellen, is dus nog niet zo eenvoudig.

Als je tarwe uit je menu schrapt, blijft er een gezonde basis van groenten, fruit, vis, peulvruchten, kip, ei, noten en olie over. Wellicht nog aangevuld met andere granen, zoals rijst. Ik vind het dus heel logisch dat als je tarwe (en dan met name de koekjes en de fast food) schrapt, je een stuk gezonder zult worden. Maar is het ook nodig?

De tarwe die we tegenwoordig eten, is al lang niet meer de tarwe van vijftig jaar geleden. Omdat er zoveel vraag is naar tarwe, bijvoorbeeld voor al die koekjes, cakes en kant-en-klaar producten, wordt onze huidige tarwe geselecteerd op een hoge opbrengst per hectare, het goed verdragen van veel gewasbeschermingsmiddelen en het goed groeien op kunstmest. Niet meer op vitaminen, mineralen of verteerbaarheid. Dit geldt met name voor de (goedkopere) fabrieksproducten (brood uit de supermarkt), en naar mijn mening minder voor tarweproducten die je bij de bakker of natuurwinkel (biologisch) koopt. De tarwe die we in de supermarkt vinden, is dus geen voedingsbron meer, eerder een vulmiddel. Omdat deze tarwe zover ‘doorgeteeld’ is, zijn er veel mensen met klachten of gevoeligheid voor deze tarwesoort. Klachten als een opgeblazen gevoel, buikpijn en last van een onregelmatige huid komen vaak voor.

Fytinezuur

Brood wordt gemaakt van granen, of dat nu tarwe of een andere graansoort is. In de meeste granen komt fytinezuur voor, afkomstig van de vezels. Fytinezuur is een verdedigingsstof van de plant en remt in het menselijk lichaam de opname van mineralen, vooral van calcium, magnesium, ijzer en zink. Ook remt het de absorptie van eiwitten. Fytinezuur is niet giftig, maar wel een anti-nutriënt; niet bevorderlijk voor de gezondheid dus, het zorgt ervoor dat je niet alle voedingsstoffen goed opneemt.

De meeste fytinezuurrijke voedingsmiddelen bevatten ook het enzym fytase. Dit enzym breekt fytinezuur af tot onschadelijke componenten, ten minste, als het de tijd krijgt om zijn werk te doen. Want voor de afbraak van het fytinezuur is tijd nodig, en dat wordt onze broden (en andere graanproducten) vaak niet gegeven. Zeker de fabrieksproducten worden in hoog tempo geproduceerd.

Niet alle graansoorten bevatten evenveel fytinezuur. Zo bevat spelt 40% minder fytinezuur dan tarwe, en zijn amaranth, boekweit en quinoa vrij van fytinezuur.

Gluten

Gluten is de naam voor een eiwit dat in alle graansoorten zit. Gluten vallen onder de lectinen, plantaardige toxische stoffen die ontstekingsreacties in je darmwand veroorzaken, waardoor de darmwand beschadigd kan raken en je darmen geen voedingsstoffen meer kunnen opnemen of juist stoffen doorlaat die niet doorgelaten zouden moeten worden. Gluten zitten in alle granen, alleen de zogenaamde pseudo-granen amaranth, boekweit en quinoa zijn glutenvrij. Ook rijst is glutenvrij.

Ook met de gluten is het probleem dat we er veel te veel van binnen krijgen, waardoor de darmwand aangetast wordt. Gluten zitten namelijk niet alleen in het brood dat we eten, maar ook in alle andere graanproducten, en dus ook in heel veel fabrieksproducten waarin tarwe gebruikt wordt als bindmiddel. Zo krijgen we ongemerkt erg veel gluten binnen.

Linolzuur

Linolzuur (omega6) is een essentieel vetzuur, wat betekent dat het lichaam dit vetzuur niet zelf kan aanmaken en dat je dit dus uit voeding moet halen. Ook bij linolzuur geldt dat we hier ongemerkt nogal veel van binnenkrijgen. Niet alleen in granen zit linolzuur, maar ook in plantaardige oliën, zoals zonnebloemolie, dat weer erg vaak gebruikt wordt in fabrieksproducten. Een probleem in het voedingspatroon bij veel mensen is dat de omega’s 6 rijk vertegenwoordigd zijn, onder andere door granen en plantaardige oliën, maar dat de omega 3 vetzuren ontbreken. Een teveel aan omega 6 linolzuur, en daar tegenover een tekort aan omega 3 vetzuren, bevordert ontstekingen.

Is brood gezond of niet?

Of brood gezond is of niet, is dus afhankelijk van welk brood je eet en de hoeveelheid waarin het op je menu voorkomt. Gelet op de graansoort, de aanwezigheid van fytinezuur, gluten en linolzuur (en vaak een tekort aan omega 3 vetzuren), en het feit dat we sowieso al te veel koolhydraten binnen krijgen, ben ik er voorstander van het brood wat vaker in de broodtrommel laten en te kiezen voor iets anders. Wanneer je brood eet, kies dan voor:

• Brood van een andere graansoort, zoals spelt of rogge.

Let wel op dat veel fabrieksbroden alsnog worden aangevuld met tarwe of tarwegluten, waardoor je alsnog tarwe binnenkrijgt. Koop brood daarom bij een bakker, en vraag eens naar de ingrediënten van het brood.

• Brood van biologisch volkoren tarwe.

Deze tarwe is niet zo ver doorgeteeld en heeft dus nog wel de goede eigenschappen van tarwebrood. Je zult merken dat je eerder verzadigd bent.

• Brood met een langere rijstijd, zoals zuurdesembrood, zodat het fytinezuur afgebroken kan worden.

Een andere reden waarom zuurdesembrood gezond is, is de aanwezigheid van melkzuurbacterie. Dit is een bacterie die veel voorkomt in gefermenteerde producten. Dit zijn goede bacterien die zorgen voor een goede darmwerking.

#30voeljefit challenge

Het is tijd voor de tweede uitdaging in de #30voeljefit challenge en dat is dat we bewust worden van onze broodconsumptie. In de challenge gaan we vanaf nu ons brood vaker vervangen door andere voeding, en áls we brood eten, kiezen we bewust voor goed brood.

Het draait in de #30voeljefit challenge allemaal om bewustwording en werken aan een gezondere leefstijl. Wat krijg je nou eigenlijk binnen, wat is wel goed voor je en wat niet? Wat moet je laten staan, waar kun je wel gebruik van maken? Ik wil je met dit bericht een eerste handvat geven, mocht je nog vragen hebben, laat ze dan achter in de comments. En deze week kun je natuurlijk nog veel meer informatie verwachten op de blogs van Suzanne, Sanne en Annemieke.

Wil je mijn tips om bewust en gezond te eten in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief (rechtsboven).

Volg Mind Your Feed op Twitter | Facebook |Bloglovin | Instagram